Nieuwe minimumdoelen in het basisonderwijs: een frisse, kennisrijke start

Vrijdag 9 mei was het zover. Je had het misschien al gehoord: de nieuwe minimumdoelen zijn vastgelegd en liggen nu op tafel. Hun doel? De dalende onderwijsprestaties keren én de kloof tussen leerlingen verkleinen.

Maar wat betekent dat concreet voor jou en je klaspraktijk? Ik dook in de achterliggende visie en geef je graag een helder overzicht.

Van vaardigheid naar kennisrijk onderwijs

We weten allemaal dat de prestaties van onze leerlingen de laatste jaren achteruitgaan, dat blijkt uit internationale vergelijkingen. Vooral kinderen uit kwetsbare gezinnen hebben het moeilijker dan ooit om mee te blijven.

Een van de oorzaken? Er werd te veel ingezet op “algemene vaardigheden” zoals probleemoplossend of kritisch denken, zonder een stevige kennisbasis.

De vernieuwde minimumdoelen slaan daarom een nieuwe weg in: een focus op kennisopbouw, logisch gestructureerd, stapsgewijs en bereikbaar voor elk kind.

Hoe werkt dat eigenlijk, ons geheugen?

Het nieuwe curriculum is niet zomaar opgesteld. Het is gebaseerd op wetenschappelijke inzichten in hoe leren écht werkt.

Nieuwe leerstof komt binnen via onze zintuigen en wordt verwerkt in het werkgeheugen. Maar dat geheugen is beperkt en snel overbelast. Daarom is het doel om die leerstof te verankeren in het langetermijngeheugen, waar kennisschema’s worden opgebouwd.

Hoe meer voorkennis een kind heeft, hoe gemakkelijker de nieuwe leerstof begrijpt en onthoudt. Daarom focussen de nieuwe minimumdoelen sterk op het versterken van die kennisschema’s: een stevige kennisbasis als springplank voor verder leren.

Gaat het dan alleen nog om feiten leren?

Een begrijpelijke bezorgdheid, maar het antwoord is geruststellend: nee.

De doelen vertrekken weliswaar vanuit kennis, maar het gaat om begrip en kernideeën, niet om droge opsommingen van weetjes. En neen, het gaat niet enkel over Nederlands en wiskunde!

Wist je dat een brede kennis in bijvoorbeeld geschiedenis, aardrijkskunde, wetenschap en techniek bijdraagt aan leesvaardigheid en kritisch denken? Fictieve, historische en wetenschappelijke verhalen leggen al een basis nog vóór kinderen kunnen lezen of schrijven.

De 8 kernprincipes van een kennisrijke aanpak

Deze principes vormen het fundament van de nieuwe minimumdoelen, ze geven houvast en ruimte:

1. Focus op kernkennis
   
2. Geen losse feiten, maar geïntegreerde kennisschema’s
   
3. Eenduidig interpreteerbaar en evalueerbaar
   
4. Specifiek, meetbaar en haalbaar
   
5. Leidraad voor curriculumontwerp en beoordeling
   
6. Inclusief
   
7. Ambitieus, internationaal gebenchmarkt én haalbaar
   
8. Belang van vakdisciplines
   

Wat verandert er concreet?

De nieuwe doelen zijn gestructureerd per vak en per leerjaar, op drie niveaus:

• 3e kleuterklas (K3): voor het eerst expliciete doelen zoals woordenschat, taalbegrip en getalbegrip.
• 4e leerjaar (L4): tussendoelen voor coherentie en toetsontwikkeling.
• 6e leerjaar (L6): einddoelen van het basisonderwijs.

Vakdisciplines:

• Nederlands
• Wiskunde
• Geschiedenis
• Aardrijkskunde
• Wetenschap & techniek
• Muzische vorming
• Lichamelijke opvoeding
• ICT
• Frans
• Attitudes (leren leren, samenwerken, doorzetten…)

Doelen worden telkens onderverdeeld in:

• Declaratieve kennis: “De leerlingen weten…”
• Procedurele kennis: “De leerlingen kunnen…”

En alles is opgebouwd rond coherentie:

• Verticaal: opbouw binnen één vak doorheen de jaren.
• Horizontaal: afstemming tussen vakken binnen hetzelfde jaar.
• Diagonaal: verbanden over vakken én jaren heen.

Overzicht minimumdoelen per niveau:

Opmerking: ‘Te bereiken minimumdoelen’ zijn verplicht voor élke leerling. ‘Na te streven doelen’ gelden op populatieniveau.

	3e kleuterklas	4e leerjaar	6e leerjaar
Na te streven minimumdoelen	Nederlands  Wiskunde Geschiedenis Aardrijkskunde Wetenschap en Techniek Lichamelijke opvoeding Muzische Vorming Attitudes	/	/
Te bereiken minimumdoelen (op populatieniveau)	Woordenschat (Ned.) Luisteren (Ned.) Getalbegrip	Nederlands Wiskunde Geschiedenis Aardrijkskunde Wetenschap en Techniek Lichamelijke opvoeding Muzische Vorming ICT Attitudes	Geschiedenis Aardrijkskunde Wetenschap en Techniek Lichamelijke opvoeding Muzische Vorming ICT Frans  Attitudes
Te bereiken minimumdoelen (op individueel niveau)	/	/	Wiskunde Nederlands

En onze rol als leerkracht?

Er blijft ruimte voor onze creativiteit. Want:

• De doelen nemen maximaal 70% van de leertijd in.
• De overige 30% blijft voor eigen accenten en projecten.
• Er zijn geen didactische of pedagogische richtlijnen opgelegd.
• We krijgen duidelijke inhoudelijke houvast, maar blijven meester van onze klas.

Internationaal geïnspireerd, maar Vlaams verankerd

De doelen zijn niet zomaar een ‘copy-paste’ van het buitenland. Ze zijn afgestemd op de Vlaamse context, maar wél ambitieus: afgetoetst met landen als Singapore, Engeland en Estland.

De doelen vormen een minimumnorm. Geen kind zou afhankelijk mogen zijn van wat het thuis meekrijgt. Krachtige kennis moet via school voor iedereen toegankelijk zijn.

De doelen zijn er, maar wat nu?

Minimumdoelen alleen keren het tij niet. Er is méér nodig: afstemming tussen doelen, leerplannen, lesmateriaal, toetsing, inspectie en professionalisering.

Gelukkig voorziet het beleid:

- Gefaseerde invoering

• 1 september 2025: vrijwillige start
• 1 september 2026: verplicht voor Nederlands, wiskunde, wetenschap & techniek
• 1 september 2027: alle doelen van kracht

- Nieuwe leerplannen
- Kwalitatieve leermiddelen
- Nascholing en ondersteuning

Een warme oproep

Laten we dit niet bekijken als een set nieuwe regels,
maar als een kans om opnieuw te bouwen aan een sterk onderwijs.

Ik ben er klaar voor.
Jij ook?

Liefs,
Juf Renée